Przedmiotowy System Oceniania z biologii |
Przedmiotowy system oceniania z
biologii w gimnazjum opracowany został oparciu o: 1. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych ( Dz. U. nr 83 poz. 562 z 2007 r.) 2. Nową podstawę programową z biologii dla gimnazjum (Reforma 2009) 3. Program nauczania do nowej podstawy programowej(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23.12.2008r.) wydawnictwa OPERON, autorstwa Jolanty Lortiz- Dobrowolskiej, Zyty Sendeckie, Elżbiety Szedzianis, Ewy Werbiłowicz. Uczniowie gimnazjum pracują w oparciu o podręcznik Biologia 1, Biologia 2, Biologia 3 autorstwa Jolanty Lortiz- Dobrowolskiej, Zyty Sendeckie, Elżbiety Szedzianis, Ewy Werbiłowicz Wydawnictwa OPERON. Przedmiotem oceniania są:
Cele ogólne oceniania na biologii:
Metody i narzędzia oraz szczegółowe zasady sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów:
Sposoby informowania uczniów: Na pierwszych godzinach lekcyjnych nauczyciel zapoznaje uczniów z PSO. Oceny cząstkowe są jawne, oparte o opracowane kryteria. Sprawdziany i kartkówki są wklejane do zeszytu przedmiotowego. Sposoby informowania rodziców: Nauczyciel na pierwszym zebraniu
informuje rodziców o sposobie oceniania z przedmiotu. Zasady wystawiania oceny za I półrocze i rocznej: Wystawianie oceny klasyfikacyjnej
dokonuje się na podstawie ocen cząstkowych, przy czym
większą wagę mają oceny ze sprawdzianów (prac
klasowych), w drugiej kolejności są kartkówki i
aktywność ucznia. Pozostałe oceny są wspomagające. Ocena semestralna: Ocena roczna jest średnią arytmetyczną ocen semestralnych. Sposoby korygowania niepowodzeń szkolnych i podnoszenia osiągnięć uczniów.
Wymagania na poszczególne oceny Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który:
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który:
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który:
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który:
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:
|
Umiejętności uczniów wymagane na poszczególne oceny | ||||
klasa I | ||||
Dział I. Biologia jako nauka o życiu. Metody badawcze. | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
- podaje przykłady praktycznego zastosowania wiedzy biologicznej | -
wyjaśnia, czym zajmuje się biologia - wskazuje różnice między obserwacją i eksperymentem - określa zasady prowadzenia obserwacji i eksperymentów |
-wyjaśnia,
dlaczego warto się uczyć biologii -w opisie doświadczenia rozróżnia cel, spostrzeżenie i wniosek |
-wymienia etapy eksperymentu | -ocenia
wybraną informację dotyczącą biologii pochodzącą z
prasy -planuje pracę badawczą |
Dział II. Budowa i funkcjonowanie komórek | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
-
sporządza preparat mikroskopowy według instrukcji - opisuje kształt i wielkość komórek - wskazuje podstawowe różnice miedzy komórkami roślinnymi i zwierzęcymi - wymienia cechy istot żywych |
-prowadzi
obserwacje makroskopową jaja kurzego i opisuje jego
budowę -posługuje się mikroskopem i opisuje obserwowaną komórkę (obserwacja bezpośrednia lub zastępcza) -rozpoznaje na schemacie i nazywa podstawowe struktury komórkowe -porównuje budowę komórki roślinnej i zwierzęcej -ocenia, czy dany organizm jest samożywny czy cudzożywny -opisuje czynności życiowe organizmów-odczytuje z wykresów i tabel informacje na temat składu chemicznego organizmów -opisuje wybrane właściwości wody i jej biologiczne funkcje |
-prowadzi
obserwacje mikroskopowe -wymienia czynniki niezbędne do życia -wskazuje przykłady zależności między właściwościami fizycznymi a jej funkcją biologiczną -podaje przykłady zależności między budową i funkcją komórek |
-interpretuje
budowę komórek w związku z pełnioną przez nie
funkcją -dokumentuje obserwację mikroskopową za pomocą rysunku -porównuje funkcje życiowe u organizmów samożywnych i cudzożywnych -wymienia związki chemiczne wchodzące w skład organizmów |
-
rozpoznaje struktury komórkowe, obserwując nieomawiane
wcześniej komórki -formułuje argumenty uzasadniające jedność organizmów |
Dział III. Różnorodność organizmów - bakterie, protisty, grzyby | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
-wymienia
środowiska, w których żyją bakterie, protesty, grzyby
i glony -podaje przykłady ich roli w przyrodzie i życiu człowieka -wskazuje organizmy samożywne i cudzożywne -odróżnia muchomory od innych grzybów |
-podaje
przykłady nazw gatunkowych -wyjaśnia znaczenie klasyfikacji organizmów (na wybranym przykładzie) -wyjaśnia, na czym opiera się naturalny system klasyfikacji -wskazuje różnice między bakteriami i protestami -opisuje charakterystyczne cechy budowy bakterii, grzybów, protestów oraz czynności życiowe: odżywianie się, oddychanie i rozmnażanie się -na podstawie sposobu odżywiania się glonów, grzybów i bakterii określa ich funkcje w przyrodzie -na przykładzie glonów wskazuje przystosowania do wodnego środowiska życia -porównuje fotosyntezę, oddychanie tlenowe i fermentacje alkoholową -wyjaśnia, czym są wirusy i jaką role pełnią -wyjaśnia na przykładzie porostów termin "organizmy pionierskie" -opisuje współzależność glonów i grzybów tworzących porost |
-stosuje
definicję gatunku do ustalenia, czy opisywana grupa
organizmów jest gatunkiem -wykazuje związek między budową, czynnościami życiowymi i znaczeniem bakterii, protestów i grzybów -porównuje poznane organizmy -ocenia stopień zanieczyszczenia środowiska za pomocą skali porostowej |
-wyjaśnia
cel i sposób klasyfikacji organizmów -wyjaśnia różnice między naturalnym i sztucznym sposobem klasyfikacji -porównuje komórkę eukariotyczną i prokariotyczną -wskazuje wybrane przystosowania w budowie bakterii, protestów i grzybów do warunków środowiska i trybu życia -posługuje się pojęciami: glon, pasożyt, saprobiont, destruent, producent, mikoryza, organizm pionierski |
-planuje
i przeprowadza doświadczenie potwierdzające znaczenie
bakterii, glonów lub grzybów środowisku -opisuje fermentację alkoholową: produkty, substraty, korzyści -interpretuje budowę poznanych organizmów ze względu na funkcje |
Dział IV. Budowa i czynności życiowe roślin na przykładzie nasiennych | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
-wskazuje
organy rośliny nasiennej i wymienia ich funkcje -wymienia czynności życiowe roślin -wyjaśnia, na czym polega odżywianie się roślin i jakie znaczenie ma ten proces -wymienia warunki sprzyjające rozwojowi rośliny -prowadzi hodowlę rośliny okrytonasiennej |
-opisuje
podstawowe przystosowania organów roślinnych do
pełnienia funkcji życiowych -rozpoznaje typowe modyfikacje organów roślinnych -sporządza preparat mikroskopowy skórki cebuli i odwzorowuje kształt i ułożenie komórek, tworząc modele z plasteliny -rozpoznaje i opisuje wybrane tkanki roślinne -wskazuje różnice w budowie tkanek -opisuje przebieg procesów; fotosyntezy, oddychania komórkowego, transpiracji, pobierania i przewodzenia wody oraz rozpuszczonych w niej substancji, kiełkowania nasion -wyjaśnia znaczenie odżywiania się, oddychania, transpiracji i rozmnażania się roślin -odczytuje schematy przedstawiające fotosyntezę i oddychanie komórkowe oraz informacje w formie tabel, schematów i wykresów ilustrujące wpływ czynników na intensywność fotosyntezy i oddychania -prowadzi według instrukcji proste doświadczenie wykazujące wpływ wybranego czynnika na rozwój rośliny -prowadzi i dokumentuje hodowlę wybranej rośliny |
-wykazuje
związek między budową organów roślinnych a
pełnioną funkcją i środowiskiem życia -dokumentuje obserwację tkanek rysunkiem -zapisuje za pomocą prostych schematów przebieg procesów życiowych roślin -wskazuje zależności między warunkami środowiska a budowa roślin i przebiegiem procesów życiowych -opisuje oraz porównuje taksje i nastie -wyjaśnia pochodzenie roślin użytkowych -przedstawia przyczyny i skutki kolonizacji nowych środowisk przez rośliny |
-obserwując
roślinę nieomawianą na lekcji, stawia hipotezy
dotyczące jej środowiska i je uzasadnia -przedstawia za pomocą schematu ułożenie tkanek w roślinie -interpretuje budowę tkankową organów roślinnych w związku z pełnionymi przez nie funkcjami -interpretuje schematy przedstawiające fotosyntezę i oddychanie komórkowe oraz informacje formie tabel, schematów i wykresów ilustrujące wpływ czynników na intensywność fotosyntezy, oddychania, transpirac ji wzrostu rośliny -rozpoznaje wybrane rośliny użytkowe i podaje przykłady ich wykorzystania |
-projektuje
oraz prowadzi obserwacje i doświadczenia ilustrujące
wpływ warunków życia na rozwój rośliny, prowadzi ich
dokumentację -posługuje się modelami do objaśniania procesów osmozy i dyfuzji zachodzących w roślinie -ocenia skutki kolonizacji nowych środowisk przez rośliny |
Dział V. Różnorodność roślin | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
-rozróżnia
w środowisku mchy, paprocie, rośliny nago- i okryto
zalążkowe |
-obserwuje
i opisuje budowę oraz funkcje życiowe mchów, paproci,
roślin nago- i okrytozalążkowych |
-uzasadnia
przynależność wskazanych okazów do poszczególnych
grup |
-wykazuje
komplikowanie się budowy roślin (od mszaków do
paprotników) |
-rozpoznaje przedstawicieli wybranych rodzin okrytozalążkowych |
klasa II | ||||
Dział I. Budowa i funkcje życiowe człowieka | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
-wskazuje
w swoim organizmie położenie poznanych kości -nazywa i wskazuje mięśnie w zależności od ich funkcji (zginacz, prostownik) -wymienia sposoby udzielenia pierwszej pomocy w urazach układu ruchu -wymienia nazwy i podstawową funkcję wybranych składników pokarmowych -objaśnia, na czym polega trawienie i wchłanianie -wymienia pasożyty jelitowe i wyjaśnia, jak można się nimi zarazić -wskazuje składniki krwi odpowiedzialne za transport tlenu i dwutlenku węgla -wskazuje położenie serca w organizmie człowieka -bada tętno -wymienia najważniejsze choroby człowieka, wywoływane przez wirusy, bakterie, protesty -wskazuje różnice między szczepieniem a podaniem surowicy -określa funkcje układu oddechowego -rozpoznaje na schemacie i wskazuje na sobie położenie elementów układu oddechowego -wymienia narządy biorące udział w wydalaniu produktów przemiany materii-wymienia podstawowe funkcje skóry -przeprowadza badanie podstawowych funkcji skóry -zna i stosuje zasady higieny skóry -wymienia narządy zmysłów -określa rolę węchu i smaku -omawia budowę układu nerwowego -podaje przykłady odruchów bezwarunkowych i określa ich znaczenie -podaje przykłady hormonu i jego funkcji -opisuje sposoby rozmnażania się organizmów -opisuje etapy rozwoju człowieka -wymienia czynniki wpływające na zdrowie człowieka |
-opisuje
części szkieletu i ich funkcje -omawia budowę i działanie stawu -wskazuje główne mięśnie szkieletowe -podaje zasady kształtowania prawidłowej sylwetki -wymienia odcinki przewodu pokarmowego i ich funkcje -opisuje sposoby zapobiegania chorobom układu pokarmowego -opisuje składniki krwi -wymienia grupy krwi -omawia budowę serca -podaje funkcje układu odpornościowego -demonstruje zakładanie opatrunku na ranę -opisuje konflikt serologiczny Rh -przedstawia sposoby profilaktyki chorób zakaźnych -uzasadnia konieczność okresowego wykonywania badań profilaktycznych -opisuje rolę narządów układu oddechowego -opisuje proces wymiany gazowej -opisuje i pokazuje prawidłowy sposób oddychania -wymienia sposoby wykorzystania energii -opisuje mechanizmy termoregulacji -wymienia elementy układu wydalniczego i ich rolę -za pomocą mapy pojęć przedstawia związek między trawieniem, wymianą gazową a wydalaniem -omawia budowę skóry na podstawie ryciny -opisuje budowę oka i ucha -opisuje na podstawie ryciny działanie zmysłu węchu o smaku -wskazuje położenie narządów ośrodkowego układu nerwowego -opisuje funkcjonowanie układu nerwowego (neurony, synapsy) -opisuje sposób działania hormonów -wskazuje na schemacie i nazywa narządy rozrodcze męskie i żeńskie -objaśnia przebieg cyklu menstruacyjnego -opisuje przebieg zapłodnienia i rozwoju zarodka -za pomocą mapy pojęć przedstawia współdziałanie układów organizmu człowieka |
-rozpoznaje
na schemacie tkanki budujące układ ruchu i nazywa je -objaśnia współdziałanie biernego i czynnego układu ruchu -rozpoznaje na schemacie typy połączeń kości -omawia proces trawienia i wchłaniania -opisuje funkcje wątroby -za pomocą mapy pojęć porządkuje informacje na temat składników krwi In ich roli -określa przydatność znajomości grup krwi przy transfuzji -obserwuje i porównuje budowę naczyń krwionośnych -omawia powstawanie limfy i jej rolę -podaje przykłady badań immunologicznych -rozróżnia odporność swoistą, nieswoistą, naturalną, sztuczną, bierną, i czynną -wyjaśnia zasady profilaktyki chorób układu krążenia -analizuje informacje dołączone do leku -objaśnia mechanizm wdechu i wydechu -opisuje proces powstawania moczu -wykazuje współdziałanie układu krążenia i układu wydalniczego -objaśnia na schemacie regulację poziomu glukozy we krwi -przedstawia znaczenie skóry dla zdrowia człowieka -wyjaśnia, jak powstają wrażenia węchowe i zapachowe -określa warunki sprawnego funkcjonowania układu nerwowego -wyjaśnia pojęcie autonomicznego układu nerwowego -wyjaśnia różnicę między odruchem bezwarunkowym i warunkowym -omawia funkcje wybranych gruczołów dokrewnych -opisuje budowę narządów rozrodczych w związku z ich funkcją -wyjaśnia pojęcie zdrowia i choroby |
-porównuje
cechy tkanek budujących układ ruchu -wyjaśnia związek między budową fizyczną i chemiczną kości a ich funkcjami -obserwuje i opisuje tkankę mięśniową -wyjaśnia sposoby pracy mięśni -planuje działania poprawiające funkcjonowanie układu ruchu -wyjaśnia zależności między budową i działaniem narządów trawiennych -opisuje działanie enzymów -objaśnia fazy pracy serca -opisuje krążenie krwi -wyjaśnia działanie układu odpornościowego -uzasadnia zasady postępowania przy skaleczeniach, krwotokach, omdleniach -wyjaśnia pojęcie "choroby cywilizacyjne" -wyjaśnia, dlaczego leki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza -wskazuje związek budowy i funkcji elementów układu oddechowego -wskazuje związek chorób układu oddechowego z trybem życia człowieka -ocenia stan zdrowia na podstawie wyników badania moczu i krwi -wyjaśnia znaczenie dializy dla podtrzymania życia -charakteryzuje związek struktur skóry i ich funkcji -przedstawia wady wzroku i sposoby ich korekcji -wskazuje znaczenie zmysłów dla poprawnego funkcjonowania człowieka -opisuje położenie i funkcje ośrodków korowych -wyjaśnia skutki niedoboru i nadmiaru hormonów -na schemacie wskazuje dni płodne i niepłodne w cyklu menstruacyjnym -wskazuje potrzeby fizyczne, intelektualne i emocjonalne człowieka na różnych etapach rozwoju -wyjaśnia, na czym polega pełna dojrzałość człowieka -wyjaśnia znaczenie zjawiska bólu |
-planuje
i wykonuje badania parametrów życiowych -argumentuje szkodliwość zażywania substancji dopingujących i uzależniających -ocenia różne diety, podając uzasadnienie -analizuje współdziałanie różnych narządów w organizmie jako całości -interpretuje wyniki badań podstawowych -interpretuje tabele, wykresy i schematy ilustrujące przemianę materii i energii oraz pracę nerek i płuc -ocenia wpływ trybu życia na powstawanie chorób -dyskutuje na tematy problematyki transplantacji, terapii niekonwencjonalnych -podaje argumenty, dowodzące skuteczności profilaktyki -ocenia wpływ substancji uzależniających na zdrowie człowieka -planuje pracę umysłową -dowodzi związku pomiędzy prawidłowym wysypianiem się a funkcjonowaniem organizmu -dowodzi związku układu nerwowego i hormonalnego w regulacji procesów życiowych -dyskutuje na temat etycznych zagadnień związanych z rozmnażaniem się człowieka -integruje wiadomości o funkcjonowaniu organizmu człowieka |
Dział II. Różnorodność zwierząt | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
-przyporządkowuje
do gromad typowych przedstawicieli bezkręgowców i
kręgowców -wyjaśnia, jak zapobiegać zakażeniom robakami -korzystając z tekstu (schematu) opisuje budowę zewnętrzną typowego przedstawiciela poznanych gromad -podaje przykłady przystosowań środowiskowych i obronnych do pasożytnictwa -wskazuje przystosowania do życia w wodzie, na lądzie i w powietrzu -wyjaśnia, na jakiej podstawie dany gatunek jest zaliczany do ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków -uzasadnia potrzebę ochrony zagrożonych gatunków |
-opisuje
budowę i tryb życia przedstawicieli gromad
bezkręgowców i kręgowców -odróżnia przedstawicieli gromad -rozpoznaje i opisuje przystosowania do pasożytnictwa -porównuje budowę wybranych stawonogów -odczytuje ze schematu przebieg rozwoju owada -wyjaśnia terminy: "kręgowce", "bezkręgowce", "stałocieplne", "zmiennocieplne" -opisuje sposób pobierania pokarmu i oddychania przedstawicieli poznanych typów zwierząt -porównuje przystosowania do życia na lądzie i w wodzie -rozpoznaje przystosowania do lotu -rozpoznaje wybrane gatunki chronione -wskazuje różnice miedzy rybami, płazami, gadami, ptakami i ssakami -rozpoznaje przedstawicieli różnych grup ssaków -wskazuje cechy wspólne kręgowców |
-porównuje
zwierzęta o promienistej i dwubocznej symetrii ciała -wskazuje cechy charakterystyczne typów i gromad -opisuje biologiczną rolę poznanych zwierząt -omawia przystosowania zwierząt w związku z cechami środowiska -porównuje kręgowce i bezkręgowce -opisuje budowę narządów oddechowych i serca przedstawicieli poznanych gromad -wyjaśnia pojęcia: "owodniowce", "strunowce" -wyjaśnia znaczenie zmienno i stałocieplności oraz błon płodowych -wyjaśnia, na jakiej podstawie człowiek jest zaliczany do: ssaków, kręgowców, organizmów stałocieplnych |
'-wyjaśnia
różnice w budowie zwierząt o promienistej i dwubocznej
symetrii ciała -porządkuje gromady zwierząt, wskazując na komplikowanie się ich budowy -wskazuje związek między środowiskiem a budową oraz trybem życia poznanych zwierząt -porównuje budowę szkieletu przedstawicieli kręgowców -wyjaśnia, na jakiej podstawie człowiek jest zaliczany do strunowców i owodniowców |
-odróżnia
gąbki i parzydełkowce, pierścienice i pijawki,
stekowce, torbacze i łożyskowce -na podstawie budowy zwierzęcia wnioskuje o jego środowisku i trybie życia -wyjaśnia pojęcia: "zwierzęta ekto-" i "zwierzęta endotermiczne" -wyjaśnia, dlaczego (i w jakich warunkach) zwierzęta stałocieplne mają przewagę nad zmiennocieplnymi -przeprowadza obserwacje i doświadczenia, wyciąga wnioski -wykonuje postery, albumy, prezentacje itp. -bierze udział w konkursach, olimpiadach itp. |
klasa III | ||||
Dział I. Genetyka | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
.
wyjaśnia, na czym polega proces dziedziczenia . wskazuje DNA (i geny) jako materiał dziedziczny . podaje przykłady cech dziedzicznych człowieka . wyjaśnia, jak u człowieka dziedziczona jest płeć . wskazuje czynniki mutagenne i sposoby ich unikania |
.
podaje przykłady cech dziedziczonych i nabytych w życiu
osobniczym . przedstawia biologiczne znaczenie mitozy i mejozy . posługuje się pojęciami: "chromosomy", "kod genetyczny", "gen" . wyjaśnia związek między genem, białkiem i cechą . rozróżnia mutacje genowe i chromosomowe . podaje przykłady chorób genetycznych . wymienia sposoby zapobiegania chorobom nowotworowym |
.
wyjaśnia różnice liczby chromosomów w komórkach
rozrodczych i somatycznych . opisuje budowę chromosomu (chromatydy, centromer) . wyjaśnia, w jaki sposób przechowywana jest informacja genetyczna w DNA . zapisuje krzyżówka genetyczne ilustrujące dziedziczenie jednej cechy . ilustruje za pomocą krzyżówki dziedziczenie cech sprzężonych z płcią . wyjaśnia powstawania wybranych chorób warunkowanych mutacjami (mukowiscydoza, zespół Downa) |
.
wyjaśnia, jaki wpływ mają zmiany genetyczne na
ewolucję gatunków . na podstawie schematu opisuje przebieg mitozy i mejozy . opisuje zjawisko komplementarności i jego znaczenie dla replikacji DNA . rozróżnia rodzaje kwasów nukleidowych . szacuje prawdopodobieństwo pojawienia się cechy . zapisuje krzyżówki genetyczne ilustrujące dziedziczenie grup krwi u człowieka w układzie ABO . rozpisuje krzyżówki dla czynnika Rh |
|
Dział II.Ewolucja biologiczna | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
wyjaśnia,
że skamieniałości potwierdzają teorię ewolucji . identyfikuje organizmy będące efektem doboru sztucznego . wskazuje cechy specyficznie ludzkie |
.
wymienia dowody ewolucji . podaje różnice między doborem naturalnym i sztucznym . przedstawia cechy wspólne człowieka i zwierząt wymienia przodków człowieka odczytuje drzewo rodowe człowieka |
.
opisuje sposoby ustalania wieku skamieniałości . wyjaśnia na przykładach, na czym polega dobór naturalny i sztuczny . porównuje wybrane cechy człowieka i szympansa . opisuje wybranych przodków człowieka |
.
wskazuje przykłady istotnych zmian ewolucyjnych i ich
znaczenie . przedstawia źródła wiedzy o przebiegu ewolucji . wskazuje czynniki procesu hominizacji |
|
Dział III.Ekologia | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
.
Wskazuje żywe i nieożywione elementy ekosystemu . Podaje przykłady populacji biologicznych . wskazuje w otoczeniu przykłady konkurencji, drapieżnictwa, pasożytnictwa i symbiozy . odczytuje i wyjaśnia proste łańcuchy pokarmowe |
.
przedstawia czynniki środowiska niezbędne do
prawidłowego funkcjonowania organizmów . wymienia cechy populacji, korzystając ze schematów i wykresów . podaje przykłady wpływu biotopu na organizm i organizmu na biotop . omawia przykłady antagonistycznych i nieantagonistycznych zależności między populacjami . za pomocą łańcucha pokarmowego zapisuje zależności troficzne . wyjaśnia, na czym polega przepływ energii i krążenie materii w ekosystemie |
.
porównuje cechy środowiska lądowego i wodnego . opisuje cechy: liczebność, rozmieszczenie i zagęszczenie obserwowanej w terenie (badanej) populacji rośliny zielnej wybranego gatunku . odczytuje ze schematów zakresy tolerancji ekologicznej populacji . wyjaśnia zależności drapieżnik-ofiara, roślinożerca-roślina, pasożyt-żywiciel . interpretuje zależności pokarmowe w biocenozie . opisuje las i zbiornik wodny jako ekosystem |
.
porównuje i wyjaśnia różnice między populacjami . porównuje populację ludzką i inne populacje biologiczne . przedstawia adaptacje zjadających i zjadanych . wyjaśnia na przykładzie wzajemną regulacje liczebności zjadających i zjadanych . ilustruje za pomocą schematu przepływ energii i krążenie materii w ekosystemie . wskazuje różnice między wybranymi ekosystemami |
|
Dział IV. Człowiek zmienia środowisko | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
.
wymienia nieodnawialne zasoby przyrody . podaje sposoby oszczędzania energii i surowców. podaje przyczyny zmian w krajobrazie i siedliskach . ocenia praktyczne zapylenie powietrza . wymienia gazy cieplarniane i wskazuje ich źródła. proponuje sposoby oszczędzania wody . wyjaśnia związek między skażeniem wody, gleby i powietrza a zdrowiem człowieka . odróżnia odpady nadające się do recyklingu i utylizacji |
.
podaje przykłady surowców pochodzenia roślinnego i
zwierzęcego . wskazuje źródła zanieczyszczeń powietrza . wyjaśnia, jak powstają kwaśne deszcze i jak oddziałują na środowisko i organizmy . wyjaśnia znaczenie ozonu i wymienia czynniki niszczące ozon . przedstawia przyczyny i skutki globalnego ocieplenia klimatu . opisuje wpływ hałasu na zdrowie i samopoczucie człowieka . prowadzi proste badania stanu wody . wskazuje w swoim otoczeniu przykłady erozji i zanieczyszczenia gleby . ocenia ilość odpadów powstających w gospodarstwie domowym |
.
porównuje wady i zalety różnych źródeł pozyskiwania
energii . dokonuje pomiaru zużycia energii elektrycznej w szkole lub w domu i wyciąga wnioski . omawia powstawania smogu i jego wpływ na organizm człowieka . przeprowadza badanie stężenia ozonu przypowierzchniowego przy użyciu bioindykatorów . analizuje przyczyny i skutki niedoboru i skażenia wody . wyjaśnia, jak skażenia [przemieszczają się w łańcuchu pokarmowym . uzasadnia konieczność segregowania odpadów w gospodarstwie domowym |
.
prezentuje swoją opinię na temat zużycia paliw i
energetyki odnawialnej . analizuje dostępne dane na temat skażenia powietrza w najbliższej okolicy . interpretuje schematy ilustrujące niszczenie cząsteczek ozonu i wpływ gazów cieplarnianych na temperaturę Ziemi . planuje akcje zachęcającą do ograniczenia produkcji odpadów w gospodarstwach domowych . przedstawia argumenty za i przeciw antropogenicznym przyczynom ocieplenia klimatu |
|
Dział V. Ochrona przyrody | ||||
dopuszczający | dostateczny | dobry | bardzo dobry | celujący |
Uczeń: | ||||
. wymienia zasady, jakich należy przestrzegać w terenie, by chronić przyrodę | . podaje przykłady ochrony przyrody i środowisk w Polsce | .
rozpoznaje wybrane gatunki chronione . opisuje formy ochrony przyrody w swojej okolicy |
.
ocenia skuteczność różnych form ochrony przyrody . planuje działania prowadzące do zwiększenia bioróżnorodności |