Historia

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu "Wczoraj i dziś" autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski)
Badana czynność uczniów		Ocena
I. Ja i moje otoczenie		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wie, na czym polega odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka		+
	- potrafi wymienić ludzkie potrzeby		+
	- zna sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb				+
	- rozumie, jaką rolę odgrywa rodzina w życiu każdego człowieka	+
	- tłumaczy, czym jest rodzina niepełna i w jaki sposób ona powstaje					+
	- podaje przykłady praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny			+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: rodzina dwupokoleniowa, rodzina wielopokoleniowa				+
	- wymienia osoby, które wchodzą w skład szkolnej społeczności		+
	- zna uprawnienia władz szkolnych i statut szkoły				+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: rada pedagogiczna, rada szkoły, rada samorządu uczniowskiego				+
	- wie, czym jest samorząd uczniowski	+
	- podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole			+
	- zna swoje szkolne prawa i obowiązki		+
	- wskazuje przyczyny konfliktów między ludźmi i przedstawia sposoby ich rozwiązywania			+
	- rozumie, w czym przejawiają się uprzejmość i tolerancja		+
	- wymienia korzyści, jakie można osiągnąć przez uprzejmość i tolerancję			+
	- wie, na czym polega sprawiedliwe postępowanie				+
	- tłumaczy znaczenie terminów: ojczyzna, mała ojczyzna, naród, patriotyzm, patriotyzm lokalny, herb			+
	- omawia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju					+
	- zna sposoby zdobywania wiedzy o historii małej ojczyzny					+
	- wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny				+
	- tłumaczy pochodzenie nazwy Polska		+
	- wyjaśnia, co świadczy o tym, że Polacy należą do jednego narodu			+
	- rozumie znaczenie terminów: Rzeczpospolita Polska, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, Polonia					+
	- zna daty najważniejszych polskich świąt państwowych				+
	- zna polskie symbole narodowe i najważniejsze miejsca pamięci narodowej	+
	- recytuje tekst "Mazurka Dąbrowskiego"	+
	- wie, jaka jest symbolika barw polskiej flagi narodowej			+
	- rozumie, dlaczego powinno się okazywać szacunek symbolom narodowym		+
	- wyjaśnia, kim był Józef Wybicki					+
	- wymienia regiony Polski			+
Umiejetności	- potrafi określić sposoby zaspokajania różnych potrzeb człowieka			+
	- wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny		+
	- porównuje prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny				+
	- charakteryzuje społeczność szkolną z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków				+
	- określa szkołę jako wspólnotę uczniów, nauczycieli i rodziców				+
	- ocenia, które prawa i obowiązki uczniów są najważniejsze				+
	- potrafi opisać sytuację konfliktową i znajduje dla niej rozwiązanie			+
	- omawia różnice między szkołą dawną a współczesną					+
	- prezentuje informacje związane z ważnymi postaciami i wydarzeniami z dziejów regionu						+
	- opisuje wygląd herbów wybranych miejscowości					+
	- odnajduje na mapie główne regiony Polski		+
	- opisuje główne regiony Polski					+
	- omawia na przykładach pochodzenie nazwisk i przydomków						+
II. Z historią na ty		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wie, czym zajmuje się historia jako nauka	+
	- wymienia główne zadania historii			+
	- wyjaśnia, kim jest historyk			+
	- wymienia przykłady postaci historycznych oraz bohaterów baśniowych i legendarnych				+
	- zna podstawy myślenia przyczynowo-skutkowego dotyczącego wydarzeń historycznych					+
	- wskazuje przebieg, przyczyny i skutki wybranych wydarzeń historycznych						+
	- wymienia filmy i książki o tematyce historycznej					+
	- objaśnia znaczenie powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia					+
	- wie, czym są źródła historyczne, i podaje ich przykłady		+
	- dokonuje podziału źródeł historycznych na materialne i niematerialne oraz wyróżnia wśród źródeł materialnych pisane i niepisane				+
	- wymienia informacje, jakie można zdobyć na podstawie poszczególnych źródeł historycznych					+
	- określa, czym zajmuje się archeologia			+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: zabytek, muzeum, archiwum, skansen, ród, archeolog, pamiątka rodzinna, genealogia, drzewo genealogiczne			+
	- wie, gdzie gromadzi się źródła historyczne	+
	- wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem		+
	- rozpoznaje znak Zabytek chroniony prawem i wie, co on oznacza				+
	- wyjaśnia, kim był prawdziwy święty Mikołaj						+
	- zna legendy związane z Mikołajem, biskupem Miry						+
	- przedstawia postać Henryka Schliemanna						+
Umiejętności	- potrafi na wybranych przykładach zaprezentować myślenie przyczynowo-skutkowe					+
	- opowiada o wybranym wydarzeniu z życia klasy w sposób potwierdzający opanowanie umiejętności myślenia przyczynowo-skutkowego					+
	- przedstawia na przykładzie przenikanie się faktów historycznych z legendą						+
	- odróżnia postacie historyczne od bohaterów baśniowych i legendarnych				+
	- kwalifikuje różne źródła historyczne zgodnie z podziałem na źródła materialne (pisane, niepisane) i niematerialne					+
	- uzasadnia, dlaczego należy dbać o źródła historyczne i chronić obiekty zabytkowe			+
	- wymienia zasady prawidłowego zachowania się w muzeum	+
	- potrafi zaplanować wycieczkę prezentującą najważniejsze miejsca i obiekty w najbliższej okolicy					+
	- przedstawia pamiątki rodzinne i określa ich znaczenie	+
	- odczytuje informacje o przodkach na podstawie poszczególnych pamiątek rodzinnych				+
	- prezentuje swoją opinię na temat podtrzymywania tradycji rodzinnych			+
	- wyjaśnia, w jaki sposób podtrzymywanie tradycji rodzinnych umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie			+
	- dociera do rodzinnych źródeł, które pozwalają mu sporządzić drzewo genealogiczne					+
	- przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny					+
	- znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu drzewa genealogicznego						+
III. Czas i mapa w historii		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- rozumie znaczenie terminów: chronologia, data, era, rok, wiek, tysiąclecie, epoka historyczna, okres przed naszą erą i naszej ery		+
	- wyjaśnia, dlaczego mierzenie czasu jest ważne w pracy historyka				+
	- wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery			+
	- wie, jakie jest pochodzenie słowa kronikarz		+
	- zna przyczyny powstawania kronik i dostrzega w nich źródło ważnych informacji					+
	- tłumaczy zasadę tworzenia osi czasu i sposób umieszczania na niej dat					+
	- posługuje się cyframi rzymskimi i arabskimi w celu oznaczania jednostek czasu		+
	- wymienia epoki historyczne oraz podaje ich daty graniczne					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, plan, legenda mapy	+
	- wie, czym zajmuje się kartografia				+
	- wymienia elementy, z jakich składa się mapa historyczna					+
	- tłumaczy, czym są legenda i skala mapy				+
Umiejętności	- odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.	+
	- umie narysować linię chronologiczną i zaznaczyć na niej daty		+
	- porządkuje daty na linii chronologicznej			+
	- krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne					+
	- oblicza upływ czasu między poszczególnymi wydarzeniami					+
	- ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie					+
	- określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego wieku						+
	- zapisuje cyframi rzymskimi liczby arabskie i na odwrót			+
	- odczytuje z mapy podstawowe informacje			+
	- porównuje mapy historyczną i geograficzną					+
	- odróżnia mapę od planu				+
	- rysuje plan najbliższej okolicy					+
IV. Z najdawniejszych dziejów		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wie, jak zmieniał się wygląd człowieka			+
	- rozumie, jakie znaczenie dla praludzi miała umiejętność rozpalania ognia		+
	- tłumaczy, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mową					+
	- przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia				+
	- zna dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza						+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: pięściak, ziemianka, dymarka, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza, cywilizacja, miasto-państwo, mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający, Sumerowie, Babilon, Mezopotamia, Bliski Wschód					+
	- wie, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad wielkimi rzekami			+
	- podaje najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz			+
	- przedstawia podział ludności starożytnego Egiptu na warstwy społeczne					+
	- wymienia najważniejsze zabytki starożytnych Mezopotamii i Egiptu						+
	- rozumie znaczenie terminów: pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne		+
	- wskazuje, jakie znaczenie dla rozwoju cywilizacji miał wynalazek pisma			+
	- wyjaśnia, dlaczego ludzie tworzyli malowidła naskalne					+
	- wymienia materiały pisarskie, których używano od starożytności do współczesności			+
	- wie, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie				+
	- wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego					+
	- opowiada, w jakim celu wznoszono piramidy i w jaki sposób one powstawały						+
	- podaje najważniejsze fakty z życia faraona Ramzesa II						+
Umiejętności	- charakteryzuje koczowniczy i osiadły tryb życia		+
	- ocenia, który tryb życia człowieka - koczowniczy czy osiadły - był korzystniejszy dla praludzi					+
	- porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka				+
	- omawia sposób działania kanałów nawadniających				+
	- charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu			+
	- umieszcza na linii chronologicznej przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego				+
	- rozpoznaje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne		+
	- charakteryzuje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne, a także wskazuje różnice między nimi					+
	- tworzy własne pismo obrazkowe oraz przedstawia zalety i wady takiego sposobu przekazywania informacji					+
V. W strożytnej Grecji		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- zna warunki geograficzne Grecji		+
	- rozumie wpływ położenia geograficznego Grecji na zajęcia zamieszkującej ją ludności			+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, polis			+
	- wymienia przyczyny i skutki wielkiej kolonizacji					+
	- wie, kim był Perykles			+
	- wymienia najważniejsze osiągnięcia Peryklesa					+
	- podaje cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej				+
	- tłumaczy znaczenie terminu demokracja		+
	- przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy					+
	- wie, czym jest teatr, i wskazuje Grecję jako miejsce narodzin tej dziedziny sztuki	+
	- wyjaśnia, czym były Wielkie Dionizje				+
	- podaje imiona najważniejszych tragedio- i komediopisarzy greckich (Sofokles, Arystofanes, Eurypides)					+
	- wymienia rodzaje sztuk granych w greckim teatrze (tragedia, komedia)		+
	- omawia różnice między tragedią i komedią			+
	- tłumaczy znaczenie terminów: filozofia, bogowie olimpijscy, mit, politeizm, heros, igrzyska olimpijskie, olimpiada			+
	- wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes)		+
	- wie, jakimi dziedzinami życia opiekowali się poszczególni bogowie greccy oraz jakie były ich atrybuty			+
	- zna postacie Heraklesa i Odyseusza jako bohaterów mitów greckich				+
	- opowiada co najmniej jeden mit grecki					+
	- podaje przykłady prac Heraklesa					+
	- wie, kim był Homer				+
	- wymienia dzieła Homera					+
	- wyjaśnia, co oznaczają wyrażenia: koń trojański, pięta Achillesa i stajnia Augiasza					+
	- wymienia najważniejszych filozofów greckich (Sokrates, Platon, Arystoteles)			+
	- wie, czym jest gimnazjon				+
	- rozumie, jakie znaczenie miały gimnazjony dla sprawności fizycznej antycznych Greków		+
	- podaje rok pierwszych igrzysk olimpijskich		+
	- wskazuje, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa			+
	- wymienia dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju olimpijskiego	+
	- opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich			+
	- tłumaczy, jaka była rola sportu w życiu starożytnych Greków				+
	- rozumie, jaką rolę odgrywają igrzyska we współczesnym świecie				+
	- wymienia zalety i wady wychowania spartańskiego						+
Umiejętności	- odnajduje na mapie starożytne Grecję i Ateny		+
	- opisuje na przykładzie starożytnych Aten wygląd greckiej polis					+
	- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy					+
	- wskazuje cechy, które wyróżniały Peryklesa jako dowódcę i polityka				+
	- opisuje wygląd teatru greckiego i występujących w nim aktorów	+
	- ocenia znaczenie teatru dla starożytnych Greków				+
	- porównuje teatr współczesny ze starożytnym teatrem greckim					+
	- porównuje starożytne igrzyska olimpijskie ze współczesnymi olimpiadami			+
	- ocenia osiągnięcia starożytnych Greków					+
	- wyjaśnia, co oznaczają powiedzenia: wrócić z tarczą i wrócić na tarczy						+
	- tłumaczy, kim byli Spartanie						+
VI. W starożytnym Rzymie		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wyjaśnia znaczenie terminów: Imperium Rzymskie, legionista, języki romańskie, bazylika, gladiator, prowincja, barbarzyńca, zgromadzenie ludowe, senat				+
	- podaje rok założenia Rzymu opisanego w legendzie			+
	- zna legendarne początki Rzymu		+
	- tłumaczy, czym jest "Wilczyca kapitolińska"					+
	- wymienia grupy tworzące społeczeństwo starożytnego Rzymu				+
	- nazywa poszczególne elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty		+
	- wie, co to jest Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukt, droga, łuk triumfalny, terma		+
	- wyjaśnia, w jakim celu starożytni Rzymianie budowali drogi i wodociągi			+
	- wie, dlaczego starożytni Rzymianie budowali łuki triumfalne i termy					+
	- wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian, z których korzystamy współcześnie				+
	- objaśnia znaczenia terminów: mesjasz, apostoł, Ewangelia, Biblia, Stary i Nowy Testament, poganin			+
	- wskazuje Palestynę jako miejsce narodzin chrześcijaństwa		+
	- wiąże początki chrześcijaństwa z postacią Jezusa z Nazaretu	+
	- wie, że chrześcijanie wierzą w jednego Boga	+
	- rozumie, na czym polega różnica między wiarą w jednego boga a wiarą w wielu bogów		+
	- podaje najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu			+
	- wymienia symbole pierwszych chrześcijan - chrystogram i rybę			+
	- wie, kim był Konstantyn Wielki				+
	- wskazuje Watykan jako współczesną siedzibę Kościoła katolickiego				+
	- tłumaczy, czym był szlak bursztynowy						+
Umiejętności	- umieszcza na linii chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara, ukrzyżowania Jezusa z Nazaretu, wydania edyktu mediolańskiego i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, a także określa, w którym wieku odbyły się poszczególne wydarzenia					+
	- wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę, Półwysep Apeniński (Italię), Palestynę i obszary objęte chrześcijaństwem u schyłku starożytności					+
	- opisuje grupy tworzące społeczeństwo rzymskie				+
	- wymienia zasługi Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa, używając terminów: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy			+
	- objaśnia, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie			+
	- rozpoznaje na ilustracjach budowle wznoszone przez starożytnych Rzymian: akwedukty, łuki triumfalne, amfiteatry		+
	- porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian			+
Ocena Niedostateczna: uczeń nie opanował tzw. minimum przewidzianego programem, nie uczestniczył aktywnie w zajęciach, często był do nich nieprzygotowany (brak zadań, zeszytu, książki).
Ocena celująca: opanował wszystkie treści programowe, bardzo aktywny, uczestniczył w konkursach i akademiach.
Powyższe kryteria zostały dopasowane na potrzeby kształcenia specjalnego.

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY V SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu "Wczoraj i dziś" autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski)
Badana czynność uczniów		Ocena
I. Polska pierwszych Piastów		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian				+
	- zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego		+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę				+
	- wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna			+
	- podaje lata panowania Mieszka I					+
	- wie, jaką rolę pełnili duchowni w państwie Mieszka I				+
	- zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha			+
	- wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja					+
	- rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego	+
	- tłumaczy, czym był Szczerbiec					+
	- wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego					+
	- omawia legendarne początki dynastii Piastów						+
Umiejetności	- zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście				+
	- rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy			+
	- wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku					+
	- opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego					+
	- wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I		+
	- umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski			+
	- opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna				+
	- potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I					+
	- wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I				+
	- omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę				+
	- zaznacza na linii chronologicznej daty śmierci biskupa Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego					+
	- wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego					+
	- pokazuje na mapie Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów					+
	- przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III						+
	- prezentuje postać świętego Wojciecha						+
II. Społeczeństwo średniowiecza		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, skryptorium, kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek					+
	- wie, jak duży wpływ na życie ludzi w średniowieczu miała religia			+
	- wymienia zabudowania tworzące średniowieczny klasztor			+
	- tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium					+
	- rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu			+
	- wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem		+
	- podaje cechy idealnego rycerza	+
	- wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia			+
	- wie, skąd wzięło się powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy i co ono oznacza				+
	- wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie				+
	- podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny						+
	- wie, jakie funkcje pełnią zamki w dzisiejszych czasach						+
	- wyjaśnia znaczenie terminu mieszczanie	+
	- podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu			+
	- wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście				+
	- wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej					+
	- rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka			+
	- wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza		+
	- wie, czym była lokacja					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka					+
	- przedstawia sposoby spędzania wolnego czasu przez mieszkańców wsi w średniowieczu						+
Umiejętności	- opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo		+
	- charakteryzuje postać świętego Franciszka z Asyżu	+
	- rozpoznaje na przykładach średniowiecznych budowli takie elementy architektoniczne, jak: portal, rozeta, apsyda, łuk, sklepienie						+
	- rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku			+
	- tłumaczy, na czym polegały i jak przebiegały turnieje rycerskie						+
	- opisuje średniowieczne miasto			+
	- charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście				+
	- potrafi wymienić różnice między handlem średniowiecznym i współczesnym						+
	- porównuje miasto średniowieczne z miastem współczesnym						+
	- wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina			+
	- opowiada o roli karczmy w średniowieczu na podstawie tekstu źródłowego					+
	- porównuje życie na wsi w średniowieczu i w czasach współczesnych						+
III. Polska i Krzyżacy		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz					+
	- wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski				+
	- wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego						+
	- omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski						+
	- wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej			+
	- opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek				+
	- wyjaśnia znaczenie terminu unia					+
	- tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły			+
	- zna datę bitwy pod Grunwaldem	+
	- podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim					+
Umiejętności	- umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami						+
	- wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Śląsk					+
	- pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork				+
	- ocenia rolę Władysława Łokietka w procesie zjednoczenia państwa polskiego						+
	- wskazuje na mapie dzielnice należące do Królestwa Polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka						+
	- pozyskuje z różnych źródeł informacje o zamku w Malborku						+
	- umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim					+
	- wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego			+
	- tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki	+
	- wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną		+
	- opowiada o uczcie u Wierzynka				+
	- ocenia, czy ostatniemu władcy z dynastii Piastów słusznie nadano przydomek Wielki				+
	- umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie, bitwy pod Grunwaldem, podpisania I i II pokoju toruńskiego					+
	- wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie		+
	- wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej	+
	- przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę			+
	- podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie					+
	- wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka				+
	- tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku					+
IV. Europejczycy odkrywają świat		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata	+
	- wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb	+
	- podaje przyczyny odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna			+
	- zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana				+
	- wymienia skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki				+
	- zna datę wynalezienia ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga					+
	- tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika	+
	- wie, dlaczego Leonarda da Vinci zalicza się do czołowych postaci epoki renesansu		+
	- wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm				+
	- rozumie myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce					+
	- podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych					+
	- wie, skąd współcześnie czerpiemy wiedzę o Wszechświecie						+
Umiejętności	- umieszcza na linii chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba	+
	- pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba		+
	- wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana					+
	- opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna			+
	- wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami				+
	- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian			+
	- wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat					+
	- pozyskuje z różnych źródeł informacje o Krzysztofie Kolumbie oraz tworzy notatkę na temat tej postaci						+
	- tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię		+
	- opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe		+
	- rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych				+
	- sporządza notatkę na temat wybranego twórcy renesansowego na podstawie zgromadzonych informacji						+
V. W Rzeczypospolitej szlacheckiej		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wyjaśnia znaczenie terminów: dwór, paź, komnata, arras	+
	- zna datę hołdu pruskiego					+
	- wie, którzy władcy panowali w Rzeczypospolitej w okresie rozkwitu polskiej kultury		+
	- wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu			+
	- wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej				+
	- omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej				+
	- podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb				+
	- tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę					+
	- wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej				+
	- wymienia prawa i obowiązki szlachty				+
	- rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka			+
	- wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny						+
	- zna datę zatwierdzenia uchwały nihil novi					+
	- wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie						+
	- wie, jakie znaczenie miał spław wiślany dla rozwoju handlu zbożem w XVI wieku	+
	- omawia funkcje poszczególnych zabudowań gospodarczych wchodzących w skład folwarku szlacheckiego		+
	- tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem				+
	- wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów				+
	- zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie						+
	- podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej		+
	- wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów					+
	- tłumaczy, czym była reformacja						+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja					+
	- zna datę pierwszej wolnej elekcji	+
	- wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny			+
	- wymienia postanowienia Artykułów henrykowskich				+
	- tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto		+
	- wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się za bohaterów narodowych				+
	- rozumie znaczenie terminu potop szwedzki	+
	- wyjaśnia, na czym polegała wojna podjazdowa			+
	- podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich i polsko-tureckich w XVII wieku				+
	- zna dzieje dzwonu Zygmunt						+
	- umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego						+
	- charakteryzuje życie dworskie na Zamku Królewskim na Wawelu					+
Umiejętności	- opisuje wygląd dworu szlacheckiego					+
	- potrafi opisać wygląd tradycyjnego stroju szlacheckiego		+
	- charakteryzuje poszczególne grupy polskiej szlachty					+
	- wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób można było zdobyć i utracić szlachectwo					+
	- opisuje przebieg spławu wiślanego						+
	- umieszcza na linii chronologicznej datę zawarcia unii lubelskiej						+
	- wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miejsce zawarcia unii polsko-litewskiej w 1569 roku		+
	- umieszcza na linii chronologicznej datę pierwszej wolnej elekcji w Rzeczypospolitej						+
	- wskazuje różnice między pacta conventa i Artykułami henrykowskimi					+
	- porównuje wolną elekcję z wyborami prezydenckimi we współczesnej Polsce						+
	-zaznacza na linii chronologicznej daty: 1655, 1660, 1683						+
	- pokazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII wieku		+
	- wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polskie w XVII stuleciu				+
	- ocenia, jaką rolę odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją w latach 1655-1660					+
	- wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego			+
	- opowiada o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, używając wyrazów: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria				+
	- analizuje zamieszczony w podręczniku tekst źródłowy na temat zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i formułuje wnioski na jego podstawie					+
	- wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem				+
	- opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji		+
	- omawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku					+
VI. Upadek Rzeczypospolitej		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- zna daty: elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski, I rozbioru Rzeczypospolitej, utworzenia Komisji Edukacji Narodowej		+
	- wie, czym były obiady czwartkowe i kto w nich uczestniczył	+
	- wyjaśnia, dlaczego Ignacy Krasicki zaliczany jest do czołowych postaci polskiej kultury w XVIII wieku			+
	- przedstawia postulaty konfederatów barskich				+
	- rozumie, dlaczego dzień 14 października jest obchodzony jako Dzień Edukacji Narodowej					+
	- wie, dlaczego sejm obradujący w latach 1788-1792 określa się jako Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki			+
	- zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja	+
	- podaje daty: obrad Sejmu Wielkiego, wojny prowadzonej w obronie Konstytucji 3 maja, II rozbioru Polski			+
	- wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja		+
	- wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja				+
	- na przyczyny i skutki uchwalenia Konstytucji 3 maja			+
	- omawia okoliczności, w jakich zawiązano konfederację targowicką, i wymienia jej następstwa				+
	- wie, kim byli Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj			+
	- zna okoliczności ustanowienia Orderu Virtuti Militari przez Stanisława Augusta Poniatowskiego				+
	- wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym		+
	- podaje datę wybuchu powstania kościuszkowskiego					+
	- wymienia dokonania Tadeusza Kościuszki przed wybuchem powstania w 1794 roku			+
	- wie, jaką rolę odegrali w trakcie powstania kościuszkowskiego Jan Henryk Dąbrowski i Jan Kiliński	+
	- zna datę III rozbioru Rzeczypospolitej				+
	- omawia przyczyny i skutki III rozbioru Polski					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: barok, oświecenie, klasycyzm			+
	- podaje przykłady budowli barokowych i klasycystycznych			+
	- wie, jakie funkcje pełniła sztuka barokowa w Kościele katolickim				+
	- wymienia najważniejsze wynalazki epoki oświecenia				+
	- tłumaczy, czym była Wielka encyklopedia francuska				+
	- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1764, 1772, 1773						+
Umiejętności	- wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku I, II i III rozbioru		+
	- wymienia reformy wprowadzone w polskim systemie oświaty za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego	+
	- określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej		+
	- umieszcza na linii chronologicznej daty: 1788, 1791, 1792, 1793					+
	- omawia reformy Sejmu Wielkiego			+
	- umieszcza na linii chronologicznej daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski						+
	- opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się podczas powstania kościuszkowskiego, używając wyrażeń: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy					+
	- podaje przyczyny i skutki wybuchu powstania w 1794 roku				+
	- omawia rolę chłopów w powstaniu kościuszkowskim				+
	- ocenia dokonania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego						+
Ocena Niedostateczna: uczeń nie opanował tzw. minimum przewidzianego programem, nie uczestniczył aktywnie w zajęciach, często był do nich nieprzygotowany (brak zadań, zeszytu, książki).
Ocena celująca: opanował wszystkie treści programowe, bardzo aktywny, uczestniczył w konkursach i akademiach.
Powyższe kryteria zostały dopasowane na potrzeby kształcenia specjalnego.

WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu "Wczoraj i dziś" autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski) Wykorzystano opracowanie: Dariusza Judeka
Badana czynność uczniów		Ocena
I. Walka o odzyskanie niepodległości		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wie, że "Mazurek Dąbrowskiego" jest jednym z polskich symboli narodowych	+
	- wymienia wydarzenia z historii Polski, do których nawiązuje tekst "Mazurka Dąbrowskiego"				+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja, emigracja			+
	- rozumie, w jakim celu powstały Legiony Polskie				+
	- tłumaczy, kim był Józef Wybicki				+
	- prezentuje postać Napoleona Bonapartego					+
	- wyjaśnia, dlaczego Księstwo Warszawskie przestało istnieć					+
	- opowiada o zasługach księcia Józefa Poniatowskiego						+
	- omawia teorie na temat przyczyny śmierci Napoleona Bonapartego						+
	- podaje datę wybuchu powstania listopadowego	+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: represje, konfiskata				+
	- wie, że podczas powstania listopadowego sejm podjął uchwałę o barwach narodowych					+
	- tłumaczy, jakie decyzje dotyczące ziem polskich podjęto na kongresie wiedeńskim					+
	- wymienia miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania listopadowego					+
	- tłumaczy, dlaczego Dzień Podchorążego przypada 29 listopada						+
	- podaje imiona i nazwiska wybitnych Polaków, którzy wyemigrowali po klęsce powstania listopadowego oraz w czasach późniejszych				+
	- wie, czym była Wielka Emigracja			+
	- wymienia wybitnych Polaków żyjących współcześnie na emigracji				+
	- wie, co wydarzyło się w Europie w 1848 roku					+
	- podaje datę wybuchu powstania styczniowego i określa czas trwania tego zrywu			+
	- przedstawia cele, jakie przyświecały powstańcom listopadowym i styczniowym		+
	- tłumaczy, na czym polegała walka partyzancka			+
	- podaje przykłady represji zastosowanych wobec Polaków po klęsce powstań narodowych				+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: manifestacja, branka, katorga				+
	- wie, kim był Romuald Traugutt				+
Umiejetności	- zaznacza na osi czasu daty: 1795, 1797, 1807		+
	- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, na czym polegała rola gen. Jana Henryka Dąbrowskiego w tworzeniu Legionów Polskich					+
	- wymienia elementy narodowe w umundurowaniu polskich legionistów						+
	- zaznacza na osi czasu okresy trwania powstań: listopadowego i styczniowego	+
	- wskazuje na mapie miejsca ważniejszych bitew stoczonych w trakcie powstania listopadowego i styczniowego				+
	- wymienia przyczyny i skutki powstania listopadowego			+
	- określa, dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską				+
	- opowiada o represjach stosowanych wobec Polaków przez władze carskie po upadku powstań narodowych				+
	- omawia na podstawie zebranych informacji zasługi Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza i Heleny Modrzejewskiej dla kultury polskiej						+
	- charakteryzuje sposób walki w czasie powstania styczniowego				+
	- wskazuje na mapie obszary, na których podczas powstania styczniowego toczyły się walki partyzanckie					+
	- porównuje powstanie listopadowe ze styczniowym						+
II. Pod zaborami		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wyjaśnia znaczenie terminów: rusyfikacja, germanizacja	+
	- omawia zasługi BolesłSawa Prusa, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Jana Matejki, Stanisława Moniuszki oraz Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju polskiej kultury			+
	- zna przyczyny wybuchu strajku polskich dzieci we Wrześni		+
	- tłumaczy, czym były rugi pruskie				+
	- wie, jaką rolę odegrał Michał Drzymała w walce z germanizacją				+
	- wymienia sposoby walki Polaków z germanizacją i rusyfikacją					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: rewolucja przemysłowa, fabryka, manufaktura, maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf					+
	- opisuje warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce				+
	- podaje przyczyny emigracji zarobkowej Polaków w XIX wieku				+
	- wie, w jaki sposób XIX-wieczni robotnicy walczyli o swoje prawa				+
	- zna zasługi Hipolita Cegielskiego dla rozwoju gospodarczego ziem polskich w XIX wieku					+
	- wymienia dokonania Marii Skłodowskiej-Curie			+			+
	- omawia zasługi Ignacego Łukasiewicza dla rozwoju polskiego przemysłu naftowego				+
	- wymienia odkrycia dokonane przez Ludwika Pasteura i Wilhelma Roentgena						+
Umiejętności	- zaznacza na osi czasu datę strajku polskich dzieci we Wrześni			+
	- opowiada na podstawie tekstu źródłowego o prześladowaniach polskich uczniów w zaborze rosyjskim			+
	- wyjaśnia, na czym polega symboliczne znaczenie postawy Michała Drzymały oraz strajku dzieci we Wrześni					+
	- porównuje współczesne szkoły z tymi działającymi pod zaborami					+
	- charakteryzuje sytuację Polaków w poszczególnych zaborach						+
	- rozróżnia rzemieślnicze i fabryczne formy produkcji przemysłowej				+
	pokazuje na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich				+
	- wskazuje na mapie świata państwa, do których Polacy najczęściej emigrowali z przyczyn ekonomicznych			+
	- wymienia przyczyny i skutki zastosowania maszyny parowej w przemyśle i transporcie				+
	- rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową				+
	- przedstawia znaczenie Łodzi we współczesnej Polsce						+
	- porównuje sposoby podróżowania w XIX i XXI wieku					+
	- charakteryzuje życie w mieście pod koniec XIX stulecia				+
	- ocenia, które spośród XIX-wiecznych wynalazków wywarły największy wpływ na życie mieszkańców miast					+
	- opowiada o życiu i osiągnięciach Marii Skłodowskiej-Curie						+
III. Odrodzenie Państwa Polskiego		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- podaje daty wybuchu I wojny światowej i jej zakończenia	+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: państwa centralne, ententa, traktat wersalski, front					+
	- wie, kim byli bolszewicy				+
	- wymienia społeczne i gospodarcze skutki I wojny światowej					+
	- omawia zasługi postaci, które przyczyniły się do odzyskania przez Polskę niepodległości: Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego		+
	- wskazuje, które wydarzenie z historii Polski upamiętnia się podczas Narodowego Święta Niepodległości			+
	- podaje datę Bitwy Warszawskiej			+
	- wie, kogo nazywa się Orlętami Lwowskimi				+
	- wymienia postanowienia traktatu wersalskiego dotyczące sprawy polskiej				+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: plebiscyt, Wolne Miasto Gdańsk				+
	- tłumaczy, w jakim celu powołano Ligę Narodów						+
	- opowiada o działalności szpiegów na terytorium Wolnego Miasta Gdańska						+
	- zna oficjalną nazwę państwa polskiego w latach 1918-1939	+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: parlament, partia, opozycja			+
	- wskazuje na wielonarodowy charakter społeczeństwa II Rzeczypospolitej				+
	- wymienia mniejszości narodowe i religijne, które zamieszkiwały II Rzeczpospolitą				+
	- omawia trudności, z którymi zmagała się odrodzona Rzeczpospolita				+
	- wyjaśnia, jakie były zasługi Eugeniusza Kwiatkowskiego dla rozwoju polskiej gospodarki					+
	- tłumaczy, jakie znaczenie dla II Rzeczypospolitej miała budowa portu w Gdyni oraz utworzenie Centralnego Okręgu Przemysłowego					+
	- wymienia najważniejsze kulturalne i sportowe osiągnięcia II Rzeczypospolitej					+
	- określa, jaką rolę we współczesnej Polsce odgrywa Gdynia						+
Umiejętności	- zaznacza na osi czasu daty: 1914, 1918	+
	- odnajduje na mapie państwa centralne oraz kraje należące do ententy					+
	- wskazuje na mapie Europy obszary, na których toczyły działania wojenne podczas I wojny światowej					+
	- rozpoznaje nowe rodzaje broni, które zastosowano w trakcie wojny 1914-1918					+
	- określa przyczyny i skutki wydarzeń w Rosji w 1917 roku						+
	- zaznacza na osi czasu datę 11 listopada 1918 roku	+
	- odszukuje informacje o zasługach Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego dla państwa polskiego			+
	- opisuje na podstawie tekstu źródłowego nastroje Polaków w pierwszych dniach wolności				+
	- zaznacza na osi czasu okresy trwania powstania wielkopolskiego i III powstania śląskiego oraz datę Bitwy Warszawskiej			+
	- omawia, jak kształtowały się granice Polski w latach 1918-1922, oraz wskazuje na mapie najważniejsze zmiany terytorialne				+
	- ocenia znaczenie zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej dla odrodzonej Rzeczypospolitej				+
	- wskazuje na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienia jej sąsiadów	+
	- zaznacza na osi czasu daty: uchwalenia konstytucji marcowej, wyboru Gabriela Narutowicza na prezydenta oraz zamachu majowego			+
	- określa na podstawie mapy, jakie obszary II Rzeczypospolitej zamieszkiwali przedstawiciele poszczególnych mniejszości narodowych i religijnych				+
	- wymienia przyczyny i skutki zamachu majowego					+
	- charakteryzuje warstwy społeczne II Rzeczypospolitej						+
	- opowiada o problemach i sukcesach gospodarczych II Rzeczypospolitej				+
	- wskazuje na mapie najważniejsze ośrodki przemysłowe w międzywojen?nej Polsce					+
	- omawia na podstawie zebranych informacji sytuację gospodarczą swojego regionu w okresie międzywojennym						+
	- prezentuje postać Józefa Piłsudskiego			+
IV. Świat między wojnami		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wymienia najważniejsze zmiany terytorialne, jakie dokonały się w Europie po I wojnie światowej					+
	- prezentuje dokonania Charlesa Lindbergha, Aleksandra Fleminga oraz Alberta Einsteina						+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: penicylina, jazz, film animowany						+
	- tłumaczy, jak rozwój nauki i techniki wpłynął na codzienne życie ludzi w okresie międzywojennym						+
	- rozwija skrót ZSRR	+
	- omawia metody sprawowania władzy, które stosował Józef Stalin	+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: totalitaryzm, propaganda, łagier				+
	- wie, kim był Adolf Hitler i jakie były jego poglądy	+
	- tłumaczy znaczenie terminów: nazizm, rasizm, obóz koncentracyjny, Hitlerjugend, ograniczenie praw obywatelskich, III Rzesza				+
	- wie, dlaczego we współczesnym świecie walczy się z rasizmem				+
	- wymienia żądania wysuwane przez Hitlera wobec Polski pod koniec 1938 roku			+
	- wyjaśnia, w jaki sposób Hitler łamał postanowienia traktatu wersalskiego				+
	- rozumie, jakie zagrożenie dla Rzeczypospolitej wynikało z zawarcia przez Niemcy i ZSRR paktu Ribbentrop-Mołotow					+
	- tłumaczy, kim był Józef Beck					+
	- wyjaśnia, dlaczego współcześnie funkcjonują organizacje międzynarodowe strzegące pokoju						+
Umiejętności	- zaznacza na osi czasu datę podpisania traktatu wersalskiego	+
	- wskazuje na mapie miejsce podpisania traktatu wersalskiego oraz państwa, które powstały w Europie po I wojnie światowej				+
	- ocenia znaczenie odkrycia dokonanego przez Aleksandra Fleminga dla rozwoju medycyny						+
	- tworzy historyjkę obrazkową przedstawiającą jeden dzień z życia człowieka w epoce międzywojennej						+
	- zaznacza na osi czasu daty: 1922, 1932	+
	- ocenia sposób sprawowania władzy przez Józefa Stalina				+
	- opisuje na podstawie tekstu źródłowego warunki panujące w łagrach				+
	- porównuje sposób sprawowania władzy w państwie totalitarnym z rządami w kraju demokratycznym						+
	- omawia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób prześladowano Żydów w nazistowskich Niemczech			+
	- uzasadnia konieczność walki z rasizmem we współczesnym świecie				+
	- zaznacza na osi czasu datę 23 sierpnia 1939 roku	+
	- wskazuje na mapie państwa, które w okresie międzywojennym padły ofiarą zaborczej polityki nazistowskich Niemiec				+
	- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jakie było stanowisko Polski wobec żądań, które wysunął Hitler w 1939 roku				+
	- ocenia stanowisko polskich władz wobec żądań hitlerowskich Niemiec					+
	- opowiada o życiu i dokonaniach Aleksandra Fleminga						+
V. II Wojna Światowa		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- podaje daty wybuchu II wojny światowej oraz ataku ZSRR na Polskę	+
	- wymienia ważne wydarzenia, które rozegrały się podczas kampanii wrześniowej: obronę półwyspu Westerplatte, obronę Poczty Polskiej w Gdańsku, bitwę nad Bzurą			+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: kampania wrześniowa, wojna totalna, internowanie, Korpus Ochrony Pogranicza				+
	- wie, kim byli: Władysław Raczkiewicz, gen. Władysław Sikorski, gen. Franciszek Kleeberg, mjr Henryk Dobrzański "Hubal", Stefan Starzyński				+
	- tłumaczy, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się bohaterstwo polskich żołnierzy walczących w kampanii wrześniowej					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: inwazja, państwa osi, alianci, koalicja antyhitlerowska, Pearl Harbor				+
	- wymienia najważniejsze działania wojenne prowadzone w Europie w latach 1940-1942					+
	- tłumaczy, jakie znaczenie dla współczesnych Amerykanów ma Pearl Harbor						+
	- podaje miejsca i daty najważniejszych bitew II wojny światowej, w których brały udział polskie formacje wojskowe			+
	- wyjaśnia, kim byli: gen. Stanisław Sosabowski, gen. Władysław Anders, gen. Stanisław Maczek, gen. Zygmunt Berling				+
	- podaje dokładną datę zakończenia II wojny światowej w Europie				+
	- wie, co wydarzyło się w 1945 roku w Hiroszimie i Nagasaki						+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: Polskie Państwo Podziemne, Armia Krajowa, powstanie warszawskie, sabotaż, mały sabotaż	+
	- rozwija skrót AK	+
	- opisuje sytuację Polaków na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR z użyciem terminów: okupacja, łapanka, getto, robotnicy przymusowi			+
	- podaje datę wybuchu powstania warszawskiego			+
	- wyjaśnia, co wydarzyło się w Katyniu			+
	- rozumie, dlaczego powstało Muzeum Powstania Warszawskiego					+
	- opisuje warunki panujące w gettach w czasie II wojny światowej				+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: Holokaust, obóz zagłady, Auschwitz-Birkenau			+
	- podaje datę wybuchu powstania w getcie warszawskim				+
	- wie, kim był Janusz Korczak			+
	- wyjaśnia, na czym polegała działalność "Żegoty"				+
	- omawia zasługi Ireny Sendlerowej				+
	- tłumaczy, w jaki sposób upamiętnia się osoby, które pomagały Żydom w czasie II wojny światowej					+
Umiejętności	- umieszcza na osi czasu daty: 1 września 1939 roku, 17 września 1939 roku		+
	- wskazuje na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku		+
	- zaznacza na mapie linię podziału ziem polskich między Niemcy a ZSRR			+
	- wymienia przyczyny i skutki klęski Polski w kampanii wrześniowej w 1939 roku				+
	- opowiada o przebiegu kampanii wrześniowej				+
	- opisuje na podstawie tekstu źródłowego przygotowania Polaków do obrony Grodna przed atakiem Armii Czer?wonej					+
	- ocenia postawę polskich żołnierzy i cywilów w pierwszych tygodniach wojny					+
	- zdobywa informacje o losach swoich przodków w 1939 roku						+
	- wskazuje na mapie państwa, które padły ofiarą niemieckiej agresji po 1939 roku, oraz kraje będące sojusznikami III Rzeszy				+
	- zaznacza na osi czasu daty: ataku III Rzeszy na ZSRR, bitwy pod Kurskiem, inwazji na Normandię, kapitulacji Niemiec i Japonii					+
	- wskazuje na mapie państwa zajęte przez Armię Czerwoną w latach 1944-1945				+
	- omawia udział Polaków w walkach na frontach II wojny światowej				+
	- opowiada, w jaki sposób współcześnie upamiętnia się polskich żołnierzy, którzy walczyli podczas II wojny światowej					+
	- przedstawia historię niedźwiedzia Wojtka						+
	- zaznacza na osi czasu datę wybuchu powstania warszawskiego	+
	- tłumaczy, w jaki sposób społeczeństwo polskie walczyło z okupantami			+
	- przedstawia przyczyny i skutki wybuchu powstania warszawskiego			+
	- charakteryzuje metody walki, które stosowali Polacy w trakcie powstania warszawskiego					+
	- gromadzi informacje o sytuacji w swojej miejscowości w czasie II wojny światowej						+
	- opowiada na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób ratowano żydowskie dzieci żyjące w gettach				+
	- wyjaśnia, w jaki sposób Polacy pomagali Żydom w czasie okupacji				+
	- przedstawia sylwetkę Ireny Sendlerowej						+
VI. Polska Rzeczpospolita Ludowa		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- podaje daty utworzenia NATO i Układu Warszawskiego						+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: Układ Warszawski, Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), mur berliński, wyścig zbrojeń						+
	- omawia rolę, którą odgrywa Polska w Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego						+
	- wie, co oznacza skrót PRL	+
	- przedstawia okoliczności objęcia władzy w Polsce przez komunistów				+
	- opowiada, w jaki sposób polskie społeczeństwo uczestniczyło w powojennej odbudowie kraju				+
	- rozwija skróty: PZPR, UB, MO			+
	- tłumaczy, jakie były skutki przesiedleń ludności w Polsce po zakończeniu II wojny światowej					+
	- podaje datę uchwalenia konstytucji PRL				+
	- wskazuje wady i zalety życia w Polsce czasów komunistycznych		+
	- wymienia charakterystyczne cechy gospodarki PRL			+
	- wyjaśnia znaczenie terminu cenzura			+
	- tłumaczy, dlaczego w historii Polski lata 1944-1956 są określane jako "czasy stalinowskie"				+
	- rozumie termin opozycja demokratyczna		+
	- omawia rolę, jaką odegrał Kościół katolicki w okresie PRL			+
	- podaje datę wyboru Karola Wojtyły na papieża			+
	- wyjaśnia, dlaczego bojowników podziemia niepodległościowego określa się jako Żołnierzy Wyklętych				+
	- wymienia zasługi kardynała Stefana Wyszyńskiego				+
	- przedstawia formy oporu Polaków przeciwko komunistycznej władzy					+
	- prezentuje zasługi Lecha Wałęsy i księdza Jerzego Popiełuszki dla odzyskania przez Polskę suwerenności			+
	- podaje datę podpisania porozumień sierpniowych w Gdańsku				+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: strajk, stan wojenny			+
	- rozwija skrót SB				+
	- opisuje warunki życia Polaków w czasie stanu wojennego				+
	- omawia działania opozycji demokratycznej z użyciem określenia walka bez przemocy				+
	- wymienia postacie i organizacje, które działają współcześnie w obronie praw człowieka						+
Umiejętności	- wskazuje na mapie państwa europejskie, które w okresie zimnej wojny należały do NATO oraz do Układu Warszawskiego					+
	- wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, czym była żelazna kurtyna					+
	- zaznacza na osi czasu daty: utworzenia NATO, powstania Układu Warszawskiego oraz budowy muru berlińskiego						+
	- tłumaczy, na czym polegała rywalizacja ZSRR i Stanów Zjednoczonych w okresie zimnej wojny						+
	- wskazuje na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienia jej sąsiadów	+
	- umieszcza na osi czasu daty powstania PZPR oraz uchwalenia konstytucji PRL				+
	- na podstawie tekstu źródłowego wymienia metody, które pozwoliły komunistom odnieść zwycięstwo wyborcze w 1947 roku					+
	- wyjaśnia, z jakimi trudnościami zmagano się podczas odbudowy Warszawy po 1945 roku						+
	- opisuje życie codzienne mieszkańców PRL na podstawie relacji osób starszych						+
	- wskazuje różnice między PRL a współczesną Polską ze szczególnym uwzględnieniem warunków życia codziennego						+
	- porównuje, czym różnią się współczesne strajki od demonstracji z czasów PRL					+
	- ocenia, jakie znaczenie dla polskiego społeczeństwo stanowił wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża						+
	- na podstawie zebranych informacji przedstawia sylwetkę wybranego żołnierza podziemia niepodległościowego						+
	- omawia przyczyny i skutki powstania NSZZ "Solidarność"					+
	- tłumaczy, za jaką działalność jest przyznawana Pokojowa Nagroda Nobla, oraz wyjaśnia, dlaczego Lech Wałęsa otrzymał to wyróżnienie				+
	- charakteryzuje na podstawie tekstu źródłowego politykę władz komunistycznych wobec opozycji demokratycznej w Polsce				+
	- opowiada o działalności papieża Jana Pawła II						+
	- wymienia przyczyny strajków w 1980 roku					+
	- wyjaśnia, na czym polegały prześladowania opozycji demokratycznej w czasach komunistycznych					+
	- proponuje zmiany, jakie należy wprowadzić w szkole w celu poprawy warunków nauki						+

VII. Współczesna Polska		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- określa, od kiedy państwo polskie jest nazywane III Rzeczpospolitą	+
	- wymienia najważniejsze postanowienia Okrągłego Stołu			+
	- omawia rolę, jaką odegrał Tadeusz Mazowiecki w okresie przemian w 1989 roku					+
	- wyjaśnia, co oznacza termin wolne wybory			+
	- podaje nazwisko pierwszego prezydenta Polski wybranego w wyborach powszechnych				+
	- przedstawia najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w Europie z latach 1989-1992: upadek muru berlińskiego, zjednoczenie Niemiec, rozpad ZSRR i rozpad Jugosławii					+
	- rozumie, że wraz z upadkiem ZSRR zakończyła się zimna wojna					+
	- wymienia zmiany, które dokonały się w polskim szkolnictwie na skutek przeobrażeń politycznych po 1989 roku					+
	- tłumaczy, czym był "Jarmark Europa"						+
	- podaje oficjalną nazwę państwa polskiego	+
	- określa w przybliżeniu powierzchnię Polski oraz omawia podział administracyjny kraju					+
	- zna datę uchwalenia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej			+
	- tłumaczy, w jakich dziedzinach życia przejawia się demokratyczny charakter państwa polskiego				+
	- wymienia najważniejsze organy władzy państwowej w Polsce: prezydenta RP, premiera i Radę Ministrów, Sejm i Senat, sądy			+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: konstytucja, wolne media, wolność słowa, opinia publiczna				+
	- omawia zadania poszczególnych organów władzy państwowej oraz władz samorządowych					+
	- wskazuje, w jaki sposób uczniowie mogą wpływać na organizację życia szkoły				+
	- wymienia prezydentów III Rzeczypospolitej					+
	- tłumaczy, dlaczego sądy w Polsce są niezależne od pozostałych organów władzy					+
	- podaje przykłady konkretnych działań podejmowanych przez samorząd w miejscu swojego zamieszkania						+
	- określa rodzinę jako podstawową grupę społeczną	+
	- wymienia uczniowskie prawa i obowiązki	+
	- wyjaśnia znaczenie terminu prawa człowieka			+
	- rozumie, w jakim celu powołano urzędy Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka			+
	- podaje przykłady instytucji, do których można się zwrócić w przypadku łamania praw dziecka				+
	- rozwija skrót ONZ i określa, czym zajmuje się Organizacja Narodów Zjednoczonych					+
	- wie, za jakie zasługi przyznaje się Order Uśmiechu					+
	- wymienia przykłady działań mających na celu ochronę praw człowieka na świecie						+
	- wskazuje pracę jako jedną z podstawowych form działalności człowieka	+
	- podaje przykłady grup społecznych			+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: gospodarka wolnorynkowa, prywatyzacja, bezrobocie				+
	- rozumie, że funkcjonowanie społeczeństwa możliwe jest dzięki odpowiedniemu podziałowi pracy				+
	- wie, czym są kwalifikacje zawodowe				+
	- wymienia skutki emigracji zarobkowej Polaków				+
	- tłumaczy, dlaczego wciąż powstają nowe zawody, a niektóre zajęcia są coraz rzadziej wykonywane					+
	- wyjaśnia znaczenie terminu Unia Europejska	+
	- podaje daty powstania Unii Europejskiej oraz wstąpienia Polski do tej organizacji			+
	- tłumaczy, co oznaczają terminy: integracja europejska, europejska solidarność				+
	- przedstawia rolę, jaką w procesie integracji europejskiej odegrał Robert Schuman				+
	- określa, ile państw należy do Unii Europejskiej				+
	- wymienia władców, którzy podejmowali w średniowieczu próby zjednoczenia Europy						+
	- przedstawia najważniejsze wydarzenia w procesie integracji Polski z UE				+
	- określa, jakie znaczenie dla Polaków miało przystąpienie Rzeczypospolitej do strefy Schengen					+
	- tłumaczy, w jaki sposób Polska wykorzystuje fundusze unijne						+
Umiejętności	- zaznacza na osi czasu daty: 4 czerwca 1989 roku, 1990 rok, 2 kwietnia 1997 roku		+
	-ocenia znaczenie wyborów z 4 czerwca 1989 roku w procesie przemian demokratycznych w Polsce			+
	- przedstawia przyczyny i skutki obrad Okrągłego Stołu		+			+
	- opowiada, jak doszło do powstania "Jarmarku Europa"						+
	- odnajduje na mapie państwa sąsiadujące z Polską oraz województwo, w którym mieszka	+
	- wskazuje fragmenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które świadczą o demokratycznym charakterze państwa polskiego					+
	- omawia na podstawie schematu procedurę powoływania władz samorządowych w Polsce					+
	- wymienia problemy miejscowości lub gminy, które są najistotniejsze z punktu widzenia mieszkańców						+
	- wyjaśnia, na czym polegają prawa i obowiązki obywateli RP				+
	- tłumaczy, jakie są zadania Rzecznika Praw Obywatelskich i Rzecznika Praw Dziecka				+
	- określa znaczenie pracy w życiu człowieka			+
	- omawia role, jakie odgrywają poszczególne grupy społeczne we współczesnym społeczeństwie					+
	- wymienia na podstawie informacji uzyskanych z różnych źródeł (np. w trakcie rozmów z osobami starszymi) najistotniejsze problemy współczesnej Polski						+
	- ocenia przemiany gospodarcze po 1989 roku						+
	- na podstawie infografiki określa, jakie kwalifikacje są potrzebne do wykonywania różnych zawodów						+
	- rozpoznaje symbole Unii Europejskiej: flagę i hymn ("Odę do radości")	+
	- zaznacza na osi czasu datę powstania Unii Europejskiej			+
	- tłumaczy, na czym polega polityka otwartych granic w Unii Europejskiej				+
	- omawia na podstawie mapy etapy poszerzania wspólnoty europejskiej o kolejne państwa					+
	- umieszcza na osi czasu datę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej	+
	- przedstawia przyczyny i skutki wstąpienia Polski do UE					+
	- opisuje zmiany, jakie dokonały się w Polsce po przyjęciu do Unii Europejskiej				+
	- wymienia korzyści oraz obowiązki i ograniczenia wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej				+
	- ocenia, jak przynależność Polski do UE może wpłynąć na życie młodych ludzi					+
	- prezentuje sylwetkę Roberta Schumana						+

VIII. Problemy ludzkości		1	2	3	4	5	6
Wiadomości	- wymienia nowoczesne środki transportu	+
	- tłumaczy, co oznacza powiedzenie "świat stał się mniejszy", oraz wskazuje przyczyny określanego w ten sposób zjawiska					+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: podbój kosmosu, lądowanie człowieka na Księżycu, wahadłowiec, sztuczny satelita, nawigacja GPS			+
	- podaje daty najważniejszych wydarzeń związanych z podbojem kosmosu					+
	- wie, kim był Jurij Gagarin				+
	- określa, w jaki sposób katastrofy ekologiczne wpływają na zanieczyszczenie środowiska naturalnego				+
	- omawia działania, które są podejmowane w celu ograniczenia zanieczyszczenia środowiska					+
	- wymienia korzyści i zagrożenia wynikające z korzystania z mediów elektronicznych	+
	- wyjaśnia znaczenie terminów: komputer osobisty, internet, portale społecznościowe			+
	- podaje zasady, których powinni przestrzegać użytkownicy internetu			+
	- rozumie, czym jest kultura masowa				+
	- tłumaczy, dlaczego współczesny świat określa się jako "globalną wioskę"					+
	-omawia podstawowe problemy krajów Trzeciego Świata	+
	- podaje przykłady działań podejmowanych przez organizacje międzynarodowe w celu pomocy najbiedniejszym krajom			+
	- dostrzega różnice dzielące współczesny świat na bogatą Północ i biedne Południe				+
	- wymienia nazwy organizacji, które niosą pomoc mieszkańcom krajów Trzeciego Świata lub działają w obronie praw człowieka				+
	- podaje przykłady problemów, z którymi borykają się dzieci mieszkające w państwach biednego Południa				+
	- wyjaśnia znaczenie terminu wojna lokalna			+
	- opowiada o tym, co wydarzyło się w Nowym Jorku 11 września 2001 roku				+
	- tłumaczy, jakie działania są podejmowane w celu zapobiegania konfliktom na świecie				+
	- wskazuje na zagrożenia, jakie dla międzynarodowego pokoju stwarza terroryzm					+
Umiejętności	- zaznacza na osi czasu daty związane z podbojem kosmosu: lata 1961 i 1969	+
	- omawia na podstawie infografiki pozytywne i negatywne skutki postępu technicznego we współczesnym świecie			+
	- na podstawie tekstu źródłowego wymienia skutki niszczenia środowiska naturalnego			+
	- ocenia wpływ człowieka na środowisko naturalne				+
	- opowiada, jak wyobraża sobie postęp w technice w najbliższych latach						+
	- tłumaczy, w jaki sposób wykorzystuje się nowoczesne technologie w szkołach			+
	- na podstawie tekstu źródłowego podaje zasady bezpiecznego korzystania z Internetu			+
	- określa wpływ kultury amerykańskiej na życie ludzi na całym świecie				+
	- na podstawie własnych obserwacji opisuje metody wykorzystywane przez media w celu przyciągnięcia uwagi odbiorców					+
	- wskazuje na mapie świata obszary, na których odsetek ludzi cierpiących głód jest najwyższy, oraz tereny, na których jest on najniższy				+
	- wyjaśnia, z czego wynikają problemy państw biednego Południa					+
	- wskazuje formy pomocy udzielanej państwom biednego Południa, które uważa za najskuteczniejsze					+
	- na podstawie zebranych informacji opisuje dowolną akcję przeprowadzoną przez jedną z organizacji charytatywnych						+
	- zaznacza na osi czasu datę ataku terrorystycznego na USA z 11 września 2001 roku	+
	- tłumaczy, dlaczego konflikty należy rozwiązywać drogą dialogu			+
	- wskazuje problem współczesnego świata, który uważa za najważniejszy, a następnie proponuje sposób jego rozwiązania						+
	- tłumaczy, jaki wkład w rozwój nowoczesnych technologii wniósł Steve Jobs						+