Dom Sierot i Nasz Dom
Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził Dom Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie (1912-1942), a później także Naszego Domu— sierocińca dla dzieci polskich (1919-1936), gdzie stosował nowatorskie metody pedagogiczne.
Postulaty i założenia Naszego Domu :
„Wychowanie współczesne przenika zasada, że wychowawca odpowiada przed społeczeństwem za dzieci. Pragniemy oprzeć wychowanie na zasadach, gdzie wychowawca odpowiadałby przed dziećmi za społeczeństwo.”
„Celem wychowania współczesnego jest przygotowanie dzieci do życia, gdy po latach staną się ludźmi, pragniemy przekonać ogół, że dzieci już są ludźmi, że traktować je należy jako żywe i ludzkie istoty. Pragniemy zorganizować społeczeństwo dziecięce na zasadach sprawiedliwości, braterstwa, równych praw i obowiązków.(...) Karność zastąpić pragniemy przez ład, przymus przez dobrowolne przystosowanie się jednostki do formy życia zbiorowego, martwy morał zmienić chcemy przez radosne dążenie do doskonalenia się i samozmagania (...) Nie urabiać i przerabiać, a zrozumieć i porozumieć chcemy się z dzieckiem. Na pierwszym planie stawiamy poznanie. Działać musimy ostrożnie i z wolna- czujnie się pod okiem dzieci kształcąc i wychowując.”
Korczak posiadał znakomite wyczucie psychiki dziecięcej, a jego postawa pełna szacunku i zaufania do dziecka stała się podstawą systemu pedagogicznego łączącego zasadę kierowania dziećmi z zasadą ich samodzielności. Domagał się równouprawnienia dziecka oraz poważnego traktowania jego spraw i przeżyć, wychowania w miłości i ciepłe.
Aktywność radiowa i literacka :
-W lutym 1900 zaczął współpracować z tygodnikiem satyrycznym Kolce jako współautor zespołowo pisanej sensacyjnej powieści: Lokaj.
-Od 1901 roku Korczak zaczął pisać felietony. Tym roku również ukazała się powieść Dzieci ulicy, najpierw w odcinkach w Czytelni dla Wszystkich (nr 1-18), a następnie w wydaniu książkowym.
-Pomiędzy 1903-1905 był felietonistą w czasopiśmie Głos (tygodnik), w którym prowadził rubrykę Na widnokręgach.
-W styczniu 1904 na łamach Głosu zaczęła ukazywać się powieść w odcinkach Dziecko salonu, która przyniosła mu światowy rozgłos.
-Ponadto w 1939 wydał: Pedagogikę żartobliwą, Moje wakacje, Gadaninki radiowe Starego Doktora.
-W 1926 założył Mały Przegląd (1926-1939), nad którym sprawował pieczę przez 4 lata (1926-1930).
Korczak prowadził szeroką aktywność popularyzatorską w obronie praw dziecka z udziałem radia. Przedwojenne pedagogiczne audycje Janusza Korczaka, zostały zdjęte z anteny po tym, jak słuchacze zaczęli wyrażać niezadowolenie powodowane odmiennością etniczną ich autora. Jednak we wrześniu 1939, był prelegentem(os. wygłaszająca odczyt publicznie) w Polskim Radiu.

Życie w warszawskim gettcie
Ostatnie trzy miesiące swojego życia (od maja 1942),pedagog spędził w gettcie warszawskim gdzie w wolnych chwilach pisał pamiętnik (opublikowany w 1958 roku). Pisanie rozpoczął w 1939 roku. Newerly, późniejszy jego biograf, próbował w tym czasie dostarczyć mu fałszywe dokumenty z aryjskiej części miasta, ale Korczak odmówił wyjścia z getta –jednak nie zdecydował się opuścić swych podopiecznych, choć międzynarodowa sława dawała mu szansę na przeczekanie wojny w każdym neutralnym kraju Zachodu. Jego ostatni zapisek w Dzienniku datuje się na 5 lub 6 sierpnia 1942 r.

Działalność pedagogiczna
Korczak był zwolennikiem emancypacji dziecka, jego samostanowienia i poszanowania praw.. Pismo publikowane dla i przez dzieci było ich forum, kuźnią talentów i ważnym filarem asymilacji – zwłaszcza dzieci z ortodoksyjnych rodzin żydowskich. Korczak opowiadał się za resocjalizacją oraz kompleksową i nowatorską opieką nad dziećmi z marginesu społecznego.
Janusz Korczak był wielką osobowością, w której zespoliło się kilka zawodów- dotyczących życia człowieka. Dorobek życia Korczaka jest wielki i znaczący. Wartości wyznawane przez niego są uniwersalne i ponadczasowe.
„W praktyce pedagogicznej Janusz Korczak był wrogiem zamkniętego, sztywnego, mało elastycznego systemu wychowawczego. Wskazywał ogólne kierunki działania, ogólne zasady, które wychowawca powinien dostosowywać zawsze do konkretnych potrzeb i warunków oraz do konkretnych dzieci w określonych sytuacjach. Wychowanie wg. Korczaka to proces twórczy, ustawiczne poszukiwanie własnych, skutecznych form i metod.”
Myślą przewodnią stworzonej przez Korczaka koncepcji pedagogicznej była troska o rozwój samorządności dzieci i młodzieży przejawiającej się w różnych formach ich aktywności.
„Podsumowując Janusz Korczak stworzył teorię pedagogiczną o charakterze prekursorskim wobec ówczesnych teorii wychowawczych. Był prekursorem walki o prawa dziecka; zwracał szczególną uwagę na nierównoprawną pozycję dzieci w społeczeństwie, ich niewolniczą zależność od dorosłych. Domagał się, by uznano, że dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem od chwili narodzin. Był zwolennikiem oświaty medycznej, świadomego rodzicielstwa i regulacji poczęć. Sprawą priorytetową było dla niego uznanie autonomii i godności dziecka. Przeciwstawiał się rozpowszechnionemu w ówczesnej praktyce pedagogicznej "wpajaniu dyscypliny", wykluczał kary cielesne i potępiał praktyki zawstydzania dziecka. Proponował system zachęt i trzy zasady wychowawcze: współgospodarzenie, współzarządzanie oraz oddziaływanie opinii społecznej.”
„ Mając zastrzeżenia do prowadzenia internatów uważał, że dzieci wymagające opieki powinno się umieszczać w rodzinach- nawet biednych. Z punktu widzenia ich rozwoju będzie to korzystniejsze.” - M. Falkowska – „ Kalendarz życia, działalności i twórczości Janusza Korczaka”

Twórczość :
1900- Dzieci i wychowanie w tygodniku Wędrowiec.
1901- Dzieci ulicy.
1904- Dziecko salonu.
1909- Promyk
1910- Mośki, Joski i Srule
1914- 1918 - Pracuje nad Jak kochać dziecko.
1919- Momenty wychowawcze , Pierwsza część Jak kochać dziecko, Dziecko w rodzinie
1920- Przedmowa do rozprawy Jędrzeja Śniadeckiego O fizycznym wychowaniu dzieci.
1923- Król Maciuś Pierwszy , Król Maciuś na wyspie bezludnej
1925- Kiedy znowu będę mały
1929- broszura : Prawo dziecka do szacunku .
1930- Prawidła życia. Pedagogika dla młodzieży i dorosłych.
1935- Kajtuś czarodziej
1939- Pedagogika żartobliwa

Więcej wiadomości o Januszu Korczaku znajdziesz na stronach:
http://www.pskorczak.org.pl/strony/korczak_o-korczaku.htm
www.korczakowo,org

Opracowano na podstawie :
1. M. Falkowska – „ Kalendarz życia, działalności i twórczości Janusza Korczaka”
2. K. Dębnicki – „ Korczak z bliska”
3. Encyklopedia PWN

powrót